Hvað eru meðalhraðamyndavélar?

Nú í janúar voru fyrstu meðalhraðamyndavélarnar teknar í notkun hér á landi en þær eru í Norðfjarðargöngum og á Grindavíkurvegi. Hingað til hafa sjálfvirkar punktmyndavélar verið notaðar í vegakerfinu en góð reynsla er af notkun meðalhraðamyndavéla erlendis, meðal annars í Noregi.

Árið 2016 vann verkfræðistofan Mannvit skýrslu með stuðningi Vegagerðarinnar um notkun meðalhraðamyndavéla. Þar segir að fjöldi rannsókna á notkun slíkra myndavéla gefi allar sömu vísbendingar, þ.e. að meðalhraðaeftirlit hafi marktæk áhrif á umferðarhraða, fjölda látinna og slasaðra.

En hvernig virkar meðalhraðaeftirlit? Í stuttu máli er ferillinn þannig:
1. Myndavél A tekur mynd af öllum sem keyra framhjá. Á sama tíma sendir myndavélin lykiltölur til myndavélar B, sem staðsett er 2-20 km í burtu. Lykiltölurnar innihalda upplýsingar um hvenær bifreiðin fór framhjá myndavél A ásamt skráningarnúmeri bifreiðarinnar.

2. Myndavél B byggir upp lista af bifreiðum sem hafa farið fram hjá myndavél A. Þegar þær bifreiðar keyra fram hjá ber hún kennsl á þær út frá lykiltölum og reiknar meðalhraðann.

3. 50 metrum seinna er ljós sem blikkar gulu ef bifreið hefur verið ekið of hratt.

Niðurstöður af notkun 14 meðalhraðamyndavéla í Noregi, þar af átta í jarðgöngum, benda til að fjöldi slasaðra á vegaköflunum milli myndavéla minnki um 12-22% og tala alvarlegra slasaðra og látinna um 40-54%. Í skýrslu Mannvits segir að mikilvægt sé að vegakaflar til notkunar meðalhraðamyndavéla séu valdir út frá áætluðum ávinningi og langtímameðaltali í fjölda slysa. Tekinn var m.a. saman samanlagður fjöldi slasaðra eftir alvarleika á árabilinu 2007-2015 vegaköflum utan höfuðborgarsvæðisins með 90 km/klst hámarkshraða og þar er Grindavíkurvegur frá Reykjanesbraut til Gerðavalla með flesta alvarlega slasaða á þessu tímabili eða 18. Út frá aðferð við útreikning ábata í Noregi var ávinningurinn á þessum vegakafla metinn 80 m.kr. á ári en þó með þeim fyrirvara að ekki sé fullvissa fyrir að hægt sé að yfirfæra niðurstöður frá Noregi yfir á íslenskar aðstæður.
Tíminn mun því leiða í ljós hver reynsla verður af meðalhraðamyndavélunum hér á landi en allt bendir til að þær séu nýjung í umferðarmannvirkjum sem er komin til að vera.